Ziemia Człuchowska posiada bardzo bogate dziedzictwo kulturowe oraz ciekawą historię liczącą setki lat, którą warto zgłębić odwiedzając te tereny. Znajduje się tutaj wiele budowli sakralnych (kościoły, cmentarze) konstrukcji obronnych, dworków czy też zamek krzyżacki.
Pozostałości po murach obronnych, Debrzno
W okresie formowania państwa przez Mieszka I ziemie te zostały włączone do państwa Polan. Jednak dopiero Bolesław Krzywousty w XII wieku na trwałe objął ziemie swoim władaniem. Formą organizacji terytorialnej była wówczas organizacja kasztelańska. Tereny Ziemi Człuchowskiej podlegały wówczas archidiecezji gnieźnieńskiej, a od XIV wieku archidiakonatowi z siedzibą w Kamieniu Krajeńskim.
W czasach rozbicie dzielnicowego ziemia człuchowska znajdowała się w granicach księstwa z siedzibą w Gdańsku.
W 1294 r. została ona dołączona do Wielkopolski. Piętnaście lat później całe Pomorze znalazło się w granicach państwa krzyżackiego.
Dla ziemi człuchowskiej wiek XIV to czas zmian administracyjnych i nasilonej akcji kolonizacyjnej prowadzonej zarówno przez samych Krzyżaków, jak i z ich nadania przez szlachtę pruską. Z kasztelani szczycieńskiej zostało utworzone komturstwo człuchowskie. Pierwsi komturowie prowadzili ożywioną akcję przenoszenia na prawo niemieckie wsi położonych w pobliżu Chojnic i Człuchowa. W pierwszej połowie XIV wieku przywileje lokacyjne nadano wsiom Paglowo, Jęczniki, Mosiny, Bukowo, Brzeźno, Rychnowy. Równocześnie rozwijał się Człuchów – centrum administracji krzyżackiej tego regionu. W latach 1320-1367 zbudowano tu potężny zamek – drugą co do wielkości warownię krzyżacką po Malborku. W 1346 r. Człuchów otrzymał prawa miejskie według prawa chełmińskiego z nadania wielkiego mistrza Henryka Dausemera.
Około 1350 r. nadano akty lokacyjne wsiom okolicy Debrzna, natomiast w 1354 r. prawa miejskie otrzymało Debrzno.
W zachodniej części komturstwa człuchowskiego kolonizacją wsi zajęło się także rycerstwo, które obok swoich majątków zakładało duże wsie kmiece. W 1356 r. miała miejsce lokacja wsi Koczała, a dwadzieścia lat później lokacja wsi Gwieździn i Rzeczenica. W 1395 r. wielki mistrz Konrad von Jungingen nadał prawa miejskie dla Czarnego.
Zamek krzyżacki, Człuchów
